Hà Vũ Trọng Archive: Kiến trúc và nghệ thuật của nhà thờ Hạnh Thông Tây

Nhà thờ Hạnh Thông Tây được xây dựng theo phong cách kiến trúc Byzantine, mô phỏng Vương cung thánh đường Thánh Vitale ở thành phố Ravenna, Ý, trong khi đa phần nhà thờ ở Việt Nam đều theo phong cách kiến trúc Gothic hoặc Roman.

Nhà thờ có chiều dài 40 mét, rộng 14 mét, cao 16 mét, vòm 20 mét, tháp chuông 30 mét (năm 1952 giảm xuống còn 19,5 mét vì lý do an ninh hàng không). Phía trên cửa trước nhà thờ Hạnh Thông Tây có tượng Thánh Denis là thánh quan thầy của ông Denis Lê Phát An. Trên nóc vòm nhà thờ được trang trí tranh mosaic theo phong cách Byzantine mô tả cảnh Chúa Giêsu chết trên thập giá, một số hình ảnh các vị thánh khác như: Thánh Giuse bế Chúa Giêsu Hài Đồng, 11 thánh nữ là Thánh Anna, Thánh Maria, Thánh Maria Mađalena , Vêronica, Lucia Cecilia, Agnes, Claira, Jean d'Arc, Germaine.

Bên trong, người ta dùng gạch của Ý để xếp thành hình giống như nhà thờ Thánh Assisi hay Thánh Maria của Ý. Trần nhà thờ phong cách Roman được được lắp bằng những khuông bông đúc vòng cung gắn liền lại với nhau. Trên cung thánh, có ba bàn thờ bằng đá onyx trạm trổ hoa lá rất tinh xảo.

Ngoài ra, nhà thờ còn có hai mộ tượng (sarcophagus) của ông bà Lê Phát An (con trai cả của ông Lê Phát Đạt, cậu ruột của hoàng hậu Nam Phương) nằm đối diện nhau, do hai nhà kiến trúc là A. Contenay và nhà điêu khắc Pháp là Paul Ducuing nổi tiếng thực hiện (P. Ducuing cũng là người làm hai pho tượng chândung cho lăng vua Khải Định). Hai ngôi mộ này (tương tự như mộ ông bà Lê Phát Đạt ở nhà thờ Huyện Sĩ) toàn thể đều khắc bằng đá cẩm thạch và hoa cương. Đặc biệt hai pho tượng chân dung của ông bà Lê Phát An rất 'Nam Bộ' đang quỳ cầu nguyện và thương tiếc, được điêu khắc vô cùng sống động theo phong cách Phục hưng, quả là một tuyệt tác. Mộ của ông Denis Lê Phát An thì có tượng bằng cẩm thạch của vợ mặc áo dài quỳ gối dâng bó hoa và cầu nguyện cho ông, còn bên mộ vợ, bà Anna Trần Thị Thơ, thì có tượng cẩm thạch của chồng mặc áo dài quỳ phục dâng bó hoa và cầu nguyện cho bà.